Mijn Blog

Bedenkingen, meningen en dingen die ik wil delen

Zag To The Zig
Innovation, User-centric

Mijn nieuwe nieuwsbrief: Zag To The Zig – a tribute to curiosity

Tools voor blockchain denken
Blockchain, Design Thinking, User-centric

Tools voor blockchain denken

Als we het potentieel van blockchains willen benutten en als we decentralisatie belangrijk vinden, moeten we meer non-tech, mainstream mensen aan boord krijgen.

Om dat te bereiken, moeten we het makkelijker maken om over concepten, impact en hindernissen te discussiëren. Mijn bijdrage tot nu toe in de voorbije jaren zijn veel lezingen, een boek en workshops, om bewustzijn te creëren en een aantal basis-concepten uit te leggen.

Maar we hebben ook het volgende nodig:

  • meer (workshop) tools
  • om bredere, verfijnde input te verzamelen
  • van een bredere laag van mensen

In deze post deel ik een aantal van mijn tools

Op zoek naar een probleem

Ik heb geleerd dat ‘blockchain denken’ niet vanzelf komt. Het staat soms behoorlijk ver af van de huidige manier van werken. Recent kreeg ik de kans om een blockchain workshop te designen voor senior executives in een Solvay Business School programma. Zelfs met heel slimme mensen, kan het een uitdaging zijn om hun denken te flippen naar een meer blockchain-perspectief.

Nog een uitdaging: de technologie kan serieus in de weg lopen. Dus ik zie het als een verplichting om meer focus te leggen op opportuniteiten voor business – en nog belangrijker – gebruikers. Vaak hoor ik “Blockchain is a solution, looking for a problem”. En ook al is dat een makkelijke boutade, er is wel degelijk een risico om je te verliezen in de (krachtige) technologie.

Als facilitator word ik blij van tools, frameworks, methodologieën. Ik geloof sterk in “all models are wrong, but some are useful”. De interesse in design thinking et al heeft ons al een heleboel tools gegeven. Dus één van mijn doelstellingen is om meer en betere tools te maken voor blockchain denken, waar design thinking gecombineerd wordt met decentralised thinking.

Uiteraard, zoals met alle design processen, zijn gebruikers-onderzoek en validatie erg belangrijk. Maar dit gaat over een paar stappen die meer blockchain-specifiek zijn.

Stap 1 – Probleem + opportuniteit

Value Mapping voor de reclame- industrie op ADCE Conference in Barcelona

Ik heb al pitches verloren, “omdat blockchain te laat in het proces kwam”. Ik heb de neiging om het daar niet mee eens te zijn. Elke facilitator of consultant weet dat we een beetje tijd én afstand moeten nemen – om de problem/opportunity areas te zoeken – voordat we in oplossings-modus springen.

Een oefening die ik heb gemaakt om dat makkelijker te maken is Value Mappinggebaseerd op Customer Experience Mapping. De doelstelling van deze simpele oefening is om de waarde-ketting te ontrafelen. Hoe komst waarde tot stand? Wie voegt wat toe? Waar zit jouw bedrijf in dat proces? En waar zijn de pijnpunten?

Het zou zo kunnen lopen:

  • Stap voor step, welke stakeholder doet welke actie, bij het creëren van je product/service ? Typisch, zijn dit ook partijen buiten je eigen ‘bedrijf’.
  • Hoe zou je de ‘unit of value’ omschrijven van elke actie (informatie, geld,…)?
  • Zoek de pijnpunten, met vragen als: Wie is er nu gefrustreerd met wie of wat, en waarom? Waar voelen gebruikers dat er een gebrek aan vertrouwen is? Als je een bepaalde stap zou wegnemen, ontstaat er dan een vertrouwens-probleem?

De eerste resultaten van deze insteek zijn positief. Eén deelnemer noemde het “het enige wat hij nodig had”. Het deed hem snel inzien hoe fragiel de toegevoegde waarde van zijn bedrijf was.

Note: kudos voor Patara. Hun Decentralisation Method Sheet heeft me geholpen om mijn oudere versies van deze oefening te verbeteren.

Stap 2 – Opportunity framing

Als we een paar interessante aspecten hebben gedefinieerd, kunnen we How Might We statements maken. Dit is een gekende techniek van innovatie en design thinking methodologieën, die er voor zorgt die iedereen focust op bepaalde key issues. Dat zijn dan zinnen als:

  • Hoe kunnen we er voor zorgen dat een logo designer zich niet ondergewaardeerd voelt, omdat hij/zij voor een uurloon moet werken?
  • Hoe kunnen we transparantie vergroten mbt de uitbetaling van bonussen?

Stap 3 – Blockchain concepten

Het is pas dan dat ik blockchain echt in het verhaal trek. Het helpt als mensen wat basis-kennis hebben, maar meestal splits ik het container-begrip blockchain op in een aantal componenten.

  • Onweerlegbaarheid (de basis)
  • Programmeerbaarheid van business logica (bv. smart contracts)
  • Tokenisation (representatie van ‘iets van waarde’)
  • Oracle (wie/wat zegt dat iets waar is)
  • Het aligneren van belangen

Als mensen die concepten in hun hoofd hebben, kunnen we briefings herschrijven naar iets als…

Hoe zouden we /doel x/, met concepten als Smart Contracts, Tokenisation,…

Stap 4 – Ideeën, ideeën, ideeën

Binnenkort is er ook een boek Triggercards voor Blockchain

Tot nu toe heb ik met deze benadering al wel wat succes gehad. Maar ik voel dat we de brainstorm-fase kunnen verbeteren. Daarom ben ik ook heel enthousiast over het feit dat ik met Alejandro Masferrer van Triggercards ga samenwerken om een ideation tool voor blockchain te maken.

Alejandro heeft een goeie track record in het maken van mooie, efficiënte inspiratie-kaarten rond een brede waaier van onderwerpen, van reclame-campagnes tot Artificiële Intelligentie. Ik weet dat de juiste vragen stellen in de juiste bewoordingen enorm kan helpen om mensen te triggeren. Dus ik kijk er naar uit om dat binnen een paar maanden in productie te hebben.

Extra Stap – Token Canvas

Tot slot, ben ik ook erg geïntrigeerd in het concept van token economies en hoe tokens/jetonnekes (deze vreemde, nieuwe digitale assets) kunnen helpen om belangen te aligneren, nieuwe business modellen en nieuwe vormen van organisaties te creëren. Om daar een conversatie rond op te starten, heb ik een basic Token Design Canvas gemaakt.

Ja, het is basic. Dat is deels omdat het een eerste versie is. Maar in dit geval is ‘basic’ zeker ook een feature. Als we een bredere, non-tech laag mensen willen betrekken, kom je vaak bij mensen terecht met basic kennis van blockchain. En dan is het een behoorlijke sprong om hen zover te krijgen dat ze hun brein pijnigen over concepten als tokens, aligneren van belangen,…

Tot nu toe heb ik nuttige resultaten gehad, met het volgende ‘framework’.

  • Wat zou een token kunnen vertegenwoordigen (recht op werk, bewijs van voltooiing taak, recht op bonus,…)
  • Hoe zou zo’n token waarde kunnen krijgen?
  • Hoe zou een token de belangen tussen stakeholders kunnen aligneren?
  • En hoe zou dat impact kunnen hebben op je business/organisatie model?
Token Canvas, de basic versie

Be my guest

Ik zal deze inzichten en tools in de toekomst zeker bijschaven. En dus is feedback zeer welkom .
En gebruik de dingen gerust. Deel ze. Zolang je ze maar beter maakt.
Je kan PDFs van de werkbladen hier downloaden.

Referenties

Blockchain? Wat moet de business er mee?
Blockchain

Blockchain? Wat moet de business er mee?

Ik hoor het nog steeds vaak. “Blockchain? Dat is toch dat ding van Bitcoin”. Of: “Dat is gewoon iets voor techneuten.” Niet dus. Blockchain is volgens mijn bescheiden mening een technologie die het potentieel heeft om een aantal aspecten van business en handel drijven grondig door elkaar te schudden.

Claim kortingscoins
Blockchain

Claim kortingscoins

Toen ik het idee had om coins weg te geven aan mensen die konden bewijzen dat ze het boek gekocht hadden, wilde ik dat op een blockchain-manier doen.

Waarom ik gratis coins uitdeel met mijn blockchain boek
Blockchain

Waarom ik gratis coins uitdeel met mijn blockchain boek

Practice what you preach. Maak dingen zo concreet mogelijk. Maak je handen ook vuil. Het zijn richtlijnen die ik zelf probeer te volgen, ook al zit ik in de business van strategie, workshops, praten, consulting.

Dat is ook een van de redenen waarom ik mijn boek over Blockchain geschreven heb. Eén van mijn doelstellingen is om het makkelijker te maken voor mensen om ‘eens iets te doen met blockchain’. Wat dat ook zij, klein, groot, eender wat.

En ik heb gemerkt dat het volgende een simpele manier is om mensen over die drempel te helpen:

  • vertel mensen hoe ze een wallet aanmaken
  • stuur er wat crypto-muntjes in.

Zo kunnen mensen ervaren hoe het voelt om geld te sturen/ontvangen zonder centrale instantie. Ik heb zo zelf ook mijn eerste fractie van een bitcoin gekregen. En ik was vertrokken.

Instructies uit het boek ‘Blockchain is WTF’

Dus om mensen te motiveren om aan de slag te gaan, geef ik Ether-korting, ter waarde van 500 euro. De eerste 250 mensen die kunnen bewijzen dat ze mijn boek gekocht hebben, krijgen 2 euro crypto-korting.

Ik heb vandaag, dinsdag 6 maart, Ether gekocht op het platform Kraken. De koers was €666,66 – ik kon het niet laten om die prijs proberen te krijgen. Dus voor mijn 500 euro kreeg ik exact 0,75 ether.

Mijn transactie op Kraken

Dat betekent dat elke persoon die een correcte claim maakt, 0,003 ether in zijn wallet zal krijgen. Momenteel is dat dus ongeveer 2 euro waard. Misschien gaat het omhoog, misschien gaat het naar beneden. Maar het belangrijkste is: je bent begonnen.

Binnen enkele dagen stuur ik die 0,75 ether naar een smart contract. En als het boek effectief van de pers rolt (begin volgende week), geef ik hier op de website concrete instructies over hoe je nu exact je crypto-korting kan verkrijgen. Als je zeker wil zijn dat je niks mist, schrijf je in op deze nieuwsbrief.

Update: de ‘d-app’ staat nu online. Je kan de crypto-korting hier claimen.

Koop het boek

Blockchain

Blockchain is WTF Bladwijzer

Eén van de ambities van het boek is dat het je aan het denken zet. En een manier om dat te doen is af en toe voor jezelf opschrijven waarom blockchain nu zo speciaal is. Ik heb uit workshops geleerd dat dat kan helpen om door de bomen het bos te zien.

Ik verwijs in het boek daarom wel eens naar ‘het kaartje’. Alleen is zo’n bladwijzer niet echt heel praktisch. Vandaar dat je hier een A4-versie werkblad kan downloaden.

The network always wins? There’s a coin for that
Blockchain

The network always wins? There’s a coin for that

Blockchain hier, blockchain daar, blockchain overal. Bij meer en meer mensen begint de coin te vallen. Waar 2017 het jaar ging worden van de Enterprise Blockchain, gaat de focus momenteel vooral naar munten en ICO’s. Maar snappen we de echte waarde en functie van die crypto-munten?

De meest gestelde vraag na mijn lezingen en workshops is: “Waar kan ik dan bitcoin of ether kopen?”. De goldrush om een graantje – of een graan – mee te pikken van deze markt is groot. Ook grote hedgefunds beginnen stukken van hun portfolio in crypto-munten te beleggen. Coins als investering en trading commodity? Check.

FOMO!

Eén van de grote drijvers van dit FOMO-gevoel zijn de ICO’s. In plaats van op een traditionele manier investeringen te zoeken, kiezen meer start-ups of scale-ups er voor om een eigen munt uit te schrijven, een eigen jeton te creëren en die te koop aan te bieden. Er zijn nu al 5 a 10 keer meer crypto-munten dan er nationale munten zijn. En elke dag worden er wel ergens een 5 a 10 projecten gelanceerd, met hun eigen munt. Je bent helemaal into tandzorg en wil Dentacoin kopen? There’s an ICO for that, en wel op 1 oktober. Coins als fundraiser voor start-ups? Check.

VC’s en andere investeringsmaatschappijen kijken er naar. Ze proberen de market value van bedrijven die ICO’s doen te bestuderen. Springen we mee of niet? Maar ze geraken er niet altijd uit; EBITDA- en andere slimme modellen passen niet. Ze zoeken naar nieuwe modellen om de waarde van die bedrijven te meten. Maar zijn dat wel bedrijven? Of zijn het economieën, communities, netwerken?

De extra koe

Bij deze laat ik even een ballonnetje op. Kan een coin ook de lijm zijn om een hoop mensen die elkaar niet kennen een gemeenschappelijke, economische motivatie te geven, zonder dat centrale instanties (shareholders, overheden,…) de regels bepalen? Volgens de theorie zou het moeten kunnen.

In de jaren 60 was er in de academische wereld de neiging om te zeggen dat het individueel belang altijd sterker is. Ecoloog Garrett Hardin vertelt in het essay ‘The Tragedy of the Commons’ het verhaal van een groep boeren die samen een een stuk land beheren om hun koeien op te laten grazen. Iedereen wist dat er maar een maximaal aantal koeien op die wei kon grazen. Het gras was eindig. En toch was er een boer die er nog 1 extra koe bijzette. Hij kreeg voordeel op korte termijn, maar voor de groep was dat op lange termijn niet goed, want de wei werd leeg gegraasd. Conclusie: pogingen om vanuit één groep gemeenschappelijke belangen te verdedigen waren gedoemd om te mislukken. Je had daar (centrale) wetgeving voor nodig.

Aan de andere kant staat iemand als Elinor Ostrom, die in 2009 de Nobelprijs Economie kreeg voor haar werk rond economic governance en de commons. Zij bestudeerde agrarische gemeenschappen die zonder wetten van bovenaf er in slaagden om zichzelf te organiseren. Ze distilleerde daaruit een aantal regels. Als een groep mensen zich daar aan houdt, zou de kans groter zijn om onafhankelijk tot consensus te komen en het gemeenschappelijk belang van een (eindige) resource toch belangrijker te achten dan persoonlijk gewin.

Die voorwaarden hebben te maken met afspraken rond participatie in het creëren van de regels, conflictoplossing, monitoring ,…. Er staat niet beschreven wat de ideale vorm is van de regels, maar wel dat ze aanwezig moeten zijn. Als er rond die 8 a 10 punten duidelijke afspraken zijn, dan heb je een vorm van self-governance die succes heeft op slagen.

Nu, dat werkt in kleinere communities. Maar op grote schaal is dat niet zo makkelijk. Mensen kennen elkaar niet. Ze vertrouwen elkaar niet. Digitale platformen bouwen kost veel geld etc etc.

Blockchain to the rescue?

Er zijn in elk geval wel een aantal parallellen te trekken.
Eerst en vooral kan blockchain ingezet worden om een digitaal, schaalbaar alternatief bieden voor governance-parameters als trust, identiteit, duidelijke afspraken (smart contracts), conflict-oplossing, etcetera.

Aan de andere kant is er een parallel met Ostroms idee van gemeenschappelijke motivatie, nl. een schaars eindig goed. Als zo’n organisatiemodel werkt voor gras of water, kan Blockchain ook daar een digitaal, schaalbaar alternatief bieden? De coin als gemeenschappelijke motivatie, die uniek is en waarvan er maar een eindig aantal zullen in omloop gebracht worden? De coin als drijfveer van een niche-economie, een eigen waardesyteem? Vraagteken.

Interface van de Swarm City app

Is dat een model dat P2P-transacties meer P2P kan maken? Kan dat model toegepast worden op ‘bedrijven’? Blockchain-projecten die deze insteek hebben, zoeken in elk geval naar andere organisatievormen. Geen aandelen, geen dividenden op winst, alleen maar jetons. Het zijn geen bedrijven, maar communities, waar oprichters en investeerders en gebruikers allemaal deel van uitmaken. Onlangs stelde Joseph Poon, één van de core developers van Ethereum, het in een talk als volgt.

Payments are the foundational layer, to create financial incentives around computation, but I want to be able to literally have a social media platform like Reddit on the blockchain. No one really owns it, it’s the token holders that are incentivised to continue the operation.

Voila, ballon opgelaten

Over de impact van cryptomunten op sociologisch vlak is nog niet veel bekend en dit is een functie van een coin die in tijden van deze ICO-FOMO volgens mij onderbelicht blijft.

Daarom kijk ik met veel interesse naar projecten als SwarmCity, District0x, dingen als Basic Attention Token, Resonate, het Belgische DataBrokerDAO ook. Daarom kijk ik naar een groot bestaand bedrijf als de chat-applicatie Kik, waar ze het geweer van schouder gaan wisselen en op 12 september een token hebben uitgeschreven. Daarom denk ik soms: als Facebook nu zou opstarten, zou Zuck dan niet kiezen voor een ICO, om de waarde van het netwerk te delen met de partijen die meerwaarde creëren?

Peter Hinssen zegt altijd: “The network always wins”, maar voelen we dat binnenkort ook in onze coin-portemonnee?

Ik ben een book aan het schrijven over blockchain. Waarom is blockchain WTF (Waarschijnlijk Toch Fundamenteel)? En de eerste 250 aankopers krijgen zowaar korting in de vorm van gratis coins.

Daar wil ik meer over weten

Waarom fraudeurs wel crypto-munten gebruiken
Blockchain

Waarom fraudeurs wel crypto-munten gebruiken

Dit weekend stond er in De Tijd een artikel met de titel ‘Waarom fraudeurs niet snel bitcoins gebruiken’. Terwijl ik elk initiatief om bitcoin en blockchain uit de criminele sfeer te halen enorm toejuich (het is zooooveel meer), wil ik ook een beetje nuance meegeven. Want we moeten ook niet naïef zijn.

1. Anonieme transacties kunnen wel

Het klopt dat Bitcoin niet helemaal anoniem is. Het publieke karakter van de transacties zorgt er voor dat je de transactie-flow kan volgen. Als ik jou betaal met 0,001 bitcoin, ken je mijn adres en kan jij mijn transactie-geschiedenis makkelijk volgen en analyseren. Uit een zeer boeiende studie van Princeton University blijkt dat het sowieso helemaal niet zo moeilijk zou zijn om aan de hand van je cookies je surf- en koopgedrag te koppelen aan je Bitcoin-transacties. Dus Bitcoin is wat minder geschikt.

Maar er is zoveel meer dan Bitcoin. Dash is al sinds 2014 bezig met het anonimiseren van transacties. Monero, zCash, NavCoin: het zijn allemaal munten met een sterke focus op privacy. En het zit er dik in dat zelfs het meer mainstreame Ethereum hun netwerk gaat upgraden met het privacy-protocol van zCash. Gevolg: ook daar zouden transacties wel degelijk volledig private kunnen gebeuren.

Voor de duidelijkheid: iets als Dash is geen ‘klein’ netwerk. De market cap van Dash staat vandaag op zo’n 2 miljard euro en de waarde van 1 Dash is sinds begin dit jaar zo ongeveer ver-twintig-voudigd. Dit is een munt die ‘in demand’ is.

Mijn punt: als je niet wil dat mensen weten hoeveel crypto-munten je hebt, dan kan dat (elke dag weer een beetje meer).

2. Je kan van ketting wisselen

Ja, het klopt dat transacties gevolgd kunnen worden doorheen de blockchain-ketting. Maar je kan wel degelijk van ketting wisselen zonder dat je via een wissel-platform, een exchange, moet.

Stel, je hebt nog wat bitcoin liggen en je wil die wisselen voor wat Dash of Monero of binnenkort Ether, omdat je toch niet wil dat mensen weten hoeveel je hebt. Als je dat wisselt via een exchange als Bittrex of Poloniex, ben je traceerbaar. Zo’n platform moet je gegevens vragen en bewaren. Maar als je dat doet via iets als Shapeshift, dan wordt dat weer wat moeilijker. Daar moet je namelijk geen account aanmaken om munten te wisselen. Het klopt dat je er geen euro’s kan insteken of uithalen, maar je kan wel de transactiegeschiedenis – met andere woorden de herkomst van munten – breken.

Tussen een exchange en Shapeshift, zit Changelly. Daar heb je enkel een email-adres nodig om een account op te zetten. Qua officiële verificatie is dat redelijk minimaal. En daar kan je wel crypto-munten kopen met echt geld (dollars, via een creditcard). Voor zover ik weet, kan je er wel geen dollars uithalen.

Voor alle duidelijkheid, dit zijn geen criminele platformen. De toegelaten bedragen zijn bijvoorbeeld relatief klein. Dit zijn platformen die gebruiksgemak én privacy hoog in het vaandel dragen.

Maar het punt is: je kan traceerbaarheid vermijden en tussen verschillende munten en verschillende blockchains wisselen. Van Bitcoin naar eender wat en terug naar Bitcoin? Dan is iets als Shapeshift trouwens ook veel goedkoper dan die tot de verbeelding sprekende crypto-mixers, die behoorlijk wat commissie nemen om je bitcoins te verdoezelen.

3. Bitcoin in de Delhaize

Het klopt dat het momenteel moeilijk is om van crypto-munten naar euro’s te gaan. Zeker als het om grote bedragen gaat. Daar zijn de exchanges verplicht om je identiteit te verifiëren voor je euro’s wil overzetten naar je ‘gewone’ bankrekening.

Maar onmogelijk is het zeker niet. Daar zullen de nieuwe generatie crypto-credit-cards wel voor zorgen. Wirex is een pre-paid credit card die gewoon op het Visa of Mastercard netwerk draait en waar je bitcoin kan gebruiken om er euro’s op te zetten. Eentje die helemaal tot de verbeelding spreekt is de TenX credit card. Daar koppel je een of meerdere crypto-munten aan en beslis je in de supermarkt welke munt je gebruikt om om te zetten in euro’s.

Het klopt dat je een account moet aanmaken om zo’n credit card te krijgen. Maar voor zover ik me herinner, kan je enkel met een email-adres, telefoonnummer en adresgegevens al zo’n kaart aanvragen. Identiteitsdocumenten komen er pas bij kijken als je hogere limieten wil. Momenteel is de limiet van Wirex bijvoorbeeld 2000 euro per dag, voor een niet-geverifieerde (lees: makkelijke) account. Toegegeven, een Ferrari ga er dagelijks niet mee kopen. Maar met crypto betalen in de Delhaize wordt een makkie.

Tot slot

Is iedereen met een TenX kaart (ik binnenkort) of iemand die Shapeshift gebruikt (ik wel eens) dan een crimineel? Uiteraard niet. Ik pleit ook niet voor fraude, whatever that is.
Maar ik pleit er wel voor om de blockchain-wereld te snappen op een fundamenteel niveau, om in te zien dat dat soms tot niet-conventionele conclusies leidt (bv. het belang aan privacy). We moeten de discussie voorbij bitcoin trekken.
En sowieso, pleit ik er altijd voor om je handen vuil te maken en te voelen hoe die dingen werken, zodat wij, de niet-techneuten, de tools leren kennen en hun impact kunnen inschatten.

Ik ben een book aan het schrijven over blockchain. Waarom is blockchain WTF (Waarschijnlijk Toch Fundamenteel)? En de eerste 250 aankopers krijgen zowaar korting in de vorm van gratis coins.

Daar wil ik meer over weten